Onder een val wordt verstaan: plotseling en onvrijwillig op de grond terecht komen. Of iets een val is of niet, wordt dus niet bepaald door het feit of er wel of geen letsel is opgetreden. Valpreventie is het voorkomen van vallen.
Elke 5 minuten belandt een 65-plusser op de Spoedeisende Hulp na een valongeval. Dit is slechts 10% van het totaal aantal valongevallen van ouderen. Een val van een oudere heeft vaak grote gevolgen. Bijna de helft van het aantal valongelukken gaat met letsel gepaard. Ouderen kunnen hierdoor hun zelfredzaamheid tijdelijk of voorgoed verliezen als ook dat het een impact heeft op de kwaliteit van leven.
Een val veroorzaakt vaak veel pijn. Aan de ene kant lichamelijke pijn, door kneuzingen of een breuk. Maar aan de andere kant ook geestelijke pijn, want gevallen ouderen zijn vaak bang om opnieuw te vallen. Die angst zorgt ervoor dat ze bepaalde situaties of activiteiten ontwijken. Dit leidt vaak tot eenzaamheid en een slechtere conditie. Gelukkig kun je veel doen om vallen te voorkomen.
Oorzaken van vallen
De oorzaken van valongelukken zijn in twee groepen te verdelen:
- Lichamelijke of geestelijke oorzaken zijn onder andere: duizeligheid, slechte mobiliteit, verstoord evenwicht, problemen, dementie, verkeerd gebruik van medicijnen, psychische verwarring en angst om te vallen.
- Een val kan ook veroorzaakt worden door producten (o.a. medicijnen, alcohol), hulpmiddelen (loophulpmiddelen, schoeisel) en de omgeving (vloeren, oneffenheden, kleedjes, natte vloeren, ontbreken van verlichting, onoverzichtelijk loopcircuit, gebrek aan goed geplaatste leuningen).
Gevolgen van een val
Een val van een cliënt heeft vaak grote fysieke en mentale gevolgen. Het is een aanslag op de zelfstandigheid, zelfredzaamheid en mobiliteit van de getroffene, tijdelijk of zelfs voorgoed. Wanneer een cliënt vaker valt, neemt deze functionele achteruitgang sterker toe. Ook voor de zorginstelling hebben valongevallen gevolgen. Iemand die gevallen is wordt onzeker en vraagt meer hulp van verzorgenden. Als er sprake is van fysiek letsel na een val, wordt er eerder een beroep gedaan op de verpleging en (para)medici. Dit heeft tot gevolg dat de werkdruk van de medewerkers toeneemt. Ten slotte stijgen ook de medische kosten door bijvoorbeeld aanschaf van hulpmiddelen, ziekenhuisopname, fysiotherapie en meer behoefte aan verzorging of verpleging.
Het is daarom belangrijk om vallen te voorkomen. Door het valrisico te verminderen:
- Blijven ouderen fysiek sterker.
- Vermindert hun kans op sociale isolatie.
- Worden ze sociaal actiever en mobieler.
6 valpreventie oefeningen voor thuis
Met oefeningen zorg je ervoor dat je rechter en stabieler staat, zodat de kans op vallen kleiner wordt.
Valpreventie oefening 1
Doe je sokken uit. Pak het massageballetje en ga zitten op een stoel. Je deelt je voet denkbeeldig in drieën: binnenbaan, middenbaan en buitenbaan. Probeer zo veel mogelijk rechtop te zitten. Daarna ga je heel rustig rollen. Op die manier stimuleer je de zenuwen onder de voet. Ook stimuleer je de doorbloeding in je voet. Dit heeft een positief effect op de voetspieren en de voetgewrichten. Rol het balletje 10 keer onder elke baan.
Valpreventie oefening 2
Doe je sokken uit. Ga zitten op een stoel, zo veel mogelijk rechtop. Schuif met je voeten over de vloerbedekking, of een gladdere vloer. Welke vloer maakt niet zo veel uit, als je maar zorgt voor afwisseling. Je kunt je voeten gelijktijdig schuiven en om en om. Ook met deze oefening stimuleer je de zenuwen onder de voet.
Valpreventie oefening 3
Doe je sokken uit. Ga zitten op een stoel, zo veel mogelijk rechtop. Je trekt je tenen op en daarna trek je je hakken op. We raden je ook aan de oefening te veranderen, door het om en om te doen: trek de tenen van de linkervoet op samen met de hak van de rechtervoet, etc. Dit is een goede oefening voor de coördinatie. Doe deze oefening aandachtig en rustig.
Valpreventie oefening 4
Ga staan op je blote voeten. Pak een stoel ter ondersteuning als je dat prettig vindt. Trek eerst je linkerbeen op en zet hem weer neer. Doe hetzelfde met je rechterbeen. Lukt dit goed? Probeer het dan eens zonder stoel. Je kunt ook afwisselen in tempo. Eerst doe je het wat sneller en vervolgens langzamer. Let op: als je het langzaam doet, gebruik dan weer een stoel ter ondersteuning.
Valpreventie oefening 5
Ga staan op je blote voeten. Houd je borstbeen mooi rechtop. Gooi vervolgens je linkerbeen naar achteren en dan je rechterbeen. Blijf je borstbeen rechtop en stil houden. Probeer verder naar achteren te schoppen. Ook deze oefening doe je met ondersteuning als je wat onzeker bent over je stabiliteit. Deze oefening is heel goed voor je voeten en je heupen.
Valpreventie oefening 6
Ga staan op je blote voeten. Probeer zo veel mogelijk rechtop te staan. Vouw je handen naar buiten en strek ze. Beweeg je handen vervolgens naar boven (nog steeds gevouwen) en adem tegelijkertijd in. Beweeg je handen naar beneden en adem tegelijkertijd uit. Met deze oefening strek je je heupen, rug en je borstkas gaat omhoog. Hierdoor kun je weer vrijer ademen.
